وبلاگ علمي آموزشي رسام

 سفر آقاي «رجب طيب اردوغان» نخست‌وزير كشور دوست و همسايه ـ تركيه ـ به تهران كه از ديشب آغاز شد فصل نويني در توسعه همكاري‌هاي تجاري و صنعتي ايران و تركيه به شمار مي‌رود.

همراهي بيش از يكصد بازرگان و سرمايه‌گذار با هيات سياسي تركيه در سفر به تهران نمايانگر عزم جدي همسايه غربي به گسترش مناسبات اقتصادي خود با جمهوري اسلامي ايران است.

تركيه با ايران حدود 499 كيلومتر مرز مشترك دارد و روابط دوستانه دو كشور به حدود 83 سال قبل كه براي نخستين مرتبه تفاهم‌نامه دوستي ايران و تركيه امضاء شد، باز مي‌گردد. در سال‌هاي گذشته اگرچه سطح روابط اقتصادي دو كشور داراي نوسانات شديدي بوده ولي عضويت ايران و تركيه در سازمان همكاري‌هاي اقتصادي اكو به عنوان اعضاي بنيانگذار اين نهاد اقتصادي و نيز قرابت‌هاي مرزي و فرهنگي دو كشور همواره ضامن رشد مناسبات تجاري و صنعتي ايران و تركيه بوده است.

انعقاد قرارداد صادرات گاز ايران به تركيه در دوره رياست جمهوري آقاي هاشمي رفسنجاني مهمترين رويداد اقتصادي مشترك در سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي است كه همچنان پابرجاست و گاز طبيعي ايران از طريق يك خط لوله به طول 2850 كيلومتر به تركيه صادر مي‌شود. اين قرارداد ايران را پس از روسيه به عنوان دومين صادركننده گاز به تركيه در درجه ويژه‌اي از اهميت اقتصادي قرار مي‌دهد.

نياز روزافزون صنايع تركيه به گاز طبيعي كه قيمتي مناسب‌تر از ساير انواع سوخت‌هاي فسيلي دارد باعث شده تا اردوغان در سفر اخير خود به تهران موضوع سرمايه‌گذاري اين كشور در ميدان گازي پارس جنوبي را پيگيري كند.

تركيه به گاز طبيعي ايران نياز دارد و به اين باور رسيده كه براي تامين سوخت صنايع خود علاوه بر سهميه صادراتي گذشته، لازم است در طرح‌هاي توسعه ميادين گازي ايران مشاركت كند.

تركيه همچنين مصمم است تا به مركز انتقال نفت و گاز طبيعي به اتحاديه اروپايي مبدل شود و دستيابي به اين هدف جز با مشاركت اين كشور در استخراج ذخاير ايران كه نزديك‌ترين ذخاير گازي به تركيه محسوب مي‌شود، مقدور نيست.

تعيين تكليف قرارداد 12 ميليارد دلاري سرمايه‌گذاري تركيه در فازهاي 22 و 23 و 24 پارس جنوبي كه تفاهم‌نامه آن دو سال پيش به امضاء رسيد از مهمترين محورهاي مذاكرات اردوغان و هيات همراه وي در تهران است.

براساس اين يادداشت تفاهم 50 درصد از گاز توليدي اين سه فاز به تركيه فروخته خواهد شد. در اين تفاهم‌نامه همچنين مقرر شده است، مجوز ترانزيت گاز تركمنستان از مسير ايران به تركيه و انتقال گاز ايران به اروپا از مسير تركيه به ميزان 35 ميليارد مترمكعب در سال صادر شود.

هرچند ترك ها ترجيح مي دهند به جاي پيگيري  تفاهم نامه سرمايه گذاري 12 ميليارد دلاري خود در فازهاي 22 تا 24 پارس جنوبي ، روي سرمايه گذاري 5/3 تا 4 ميليارد دلاري در فازهاي 6 و 7  اين ميدان گازي مذاكره كنند ، چراكه اين حجم سرمايه كمتر است و زودتر به منفعت مي رسد .

از سوي ديگر به استناد پيش‌بيني نهادهاي اقتصادي بين‌المللي، تركيه در سال آينده ميلادي به دليل داشتن ظرفيت‌هاي خالي از نظر شتاب رشد اقتصادي در رتبه نخست كشورهاي اروپايي قرار خواهد گرفت و همكاري تجاري و صنعتي ايران با اين كشور داراي منافع مشترك فراواني خواهد بود.

تركيه داراي استعدادهاي صنعتي پيشرفته‌اي در بخش صنايع غذايي، نساجي، لوازم خانگي، قطعات يدكي خودرو، فرآورده‌هاي تبديلي بخش كشاورزي، دارويي و بهداشتي و آرايشي و غيره است و همكاري مشترك بنگاه‌هاي توليدي ايران با همتايان ترك زمينه ورود محصولات صادراتي ايران را به بازارهاي منطقه و به ويژه كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي فراهم مي‌كند.

حجم مبادلات بازرگاني ميان ايران و تركيه از 2/1 ميليارد دلار در سال 1381 به حدود 12 ميليارد دلار در حال حاضر رسيده است و دو كشور مصمم هستند تا مناسبات بازرگاني في‌مابين را تا مرز 20 ميليارد دلار در سال افزايش دهند.

ايران و تركيه همچنين قصد دارند يك منطقه آزاد تجاري در مرز مشترك خود ايجاد كنند تا شركت‌هاي دو كشور بتوانند به صورت آزاد كالاهايي نظير فرآورده‌هاي نفتي و ماشين‌آلات صنعتي را مبادله كنند.

ترك‌ها خواستار حذف رواديد سفر تجار و بازرگانان خود به ايران هستند و ايران نيز تمايل دارد تا پول تركيه در مبادلات في‌مابين مورد استفاده قرار گيرد.

به نظر مي‌رسد ظرفيت‌هاي فراوان توسعه همكاري اقتصادي ميان دو كشور و همچنين تركيب اقتصادي تيم همراه نخست‌وزير تركيه به تهران عاملي براي گسترش روابط تجاري ايران و تركيه در آينده نزديك باشد، خاصه آن كه نخست‌وزير تركيه مذاكره رو در رو با تجار و صنعتگران بخش خصوصي ايران را يكي از برنامه‌هاي اصلي سفر به تهران تنظيم كرده است.

 نوشته : كامران نرجه

اين يادداشت در تاريخ ۵ آبان ١٣٨٨ در صفحه ۴ روزنامه اطلاعات درج شده است.