ضرورت ترويج فرهنگ حمل و نقل ايمن جاده اي
ساماندهي نظام حمل و نقل كالا و مسافر در كشور و كاهش سوانح مرگبار جاده‌اي در ايران پيش از هر راهكاري نيازمند توسعه فرهنگ صحيح رانندگي در جاده است.
بدون شك تنزل جايگاه ايران در رتبه‌بندي سوانح جاده‌اي جهان از مقام نخست دنيا به سمت كشورهايي كه داراي نظام حمل و نقل ايمن هستند، مرهون آگاه‌سازي و آموزش فعالان حمل و نقل جاده‌اي است.
متأسفانه در كشور ما افراد به صرف اخذ گواهينامه پايه يك مجوز فعاليت شغلي در حمل و نقل جاده‌اي را به دست مي‌آورند، در حاليكه آمد و شد روزمره در جاده‌ها و جابجايي كالا و مسافر در شريانهاي زميني نيازمند آشنايي ويژه با فنون حمل و نقل است.
هنوز بسياري از رانندگان جاده‌اي در ايران با اصول صحيح حمل مواد خطرناك و يا مهار بار در مسافت‌هاي طولاني و جابجايي ايمن مسافر در جاده ناآشنا هستند و همين مسأله سالانه دهها هزار كشته در شريانهاي جاده‌اي كشور برجا مي‌گذارد.
تركيب تردد خودروها در جاده‌هاي كشور بسيار ناهمگون است. يعني در اغلب جاده‌هاي برون‌شهري از تريلي و كاميون و نفتكش گرفته تا اتوبوس مسافربري و خودروهاي شخصي و ادوات كشاورزي توا‡مان در كنار يكديگر در حال تردد هستند. چنانچه هر يك از رانندگان اين قبيل وسايل نقليه اصول صحيح عبور و مرور در جاده و يا مراقبت از محموله خود را رعايت نكند، زمينه‌ساز خطر جدي براي ساير خودروهاي عبوري در جاده مي‌شود.
بدتر آنكه بسياري از رانندگان حرفه‌اي و فعالان حمل و نقل جاده‌اي فاقد تجربه لازم فعاليت در جاده هستند و بدون سپري‌شدن دوره فعاليت در مسافت‌هاي كوتاه وارد عرصه رانندگي در جاده‌هاي طولاني مي‌شوند.
طبق آمار پزشكي قانوني و پليس راه درصد بالايي از تصادفات منجر به فوت در جاده‌ها ناشي از خواب‌آلودگي و خستگي رانندگان وسايل نقليه سنگين است. از طرف ديگر تردد خودروهاي نيمه سنگين نظير وانت بار در جاده‌هاي كشور ضابطه‌مند نيست و هر فردي كه داراي گواهينامه پايه دو باشد با تهيه يك دستگاه وانت‌بار مي‌تواند، حجم زيادي بار را در جاده‌هاي كشور جابجا كند.
بسياري از رانندگان وانت بارها در جاده‌هاي برون‌شهري فاقد هرگونه اطلاعات شغلي و آگاهي از فنون صحيح حمل بار در جاده هستند.
قطعاً صحنه‌هايي نظير حمل بار بيش از اندازه و يا بارگيري غلط توسط وانت‌بارها را در جاده‌هاي كشور مشاهده كرده‌ايد.
اينگونه ترددهاي غيرايمن به ويژه در ايام پرترافيك سال نظير تعطيلات تابستاني كه حضور خودروهاي شخصي در جاده‌ها افزايش مي‌يابد، عامل بروز تصادفات رانندگي است.
اين مسأله در كنار ساير مشكلات فيزيكي و كاستي علائم راهنمايي و رانندگي باعث شده تا آمار تصادفات جاده‌اي در كشور ما بسيار بالا باشد. اگر چه وزارت راه و ترابري و ساير دستگاههاي مسئول در توسعه ايمني حمل و نقل جاده‌اي طي دو سال اخير تلاش‌هاي گسترده‌اي براي بهبود شاخص فيزيكي و توسعه علائم هشداردهنده در جاده‌ها به عمل آورده‌اند ولي مادامي كه فعالان حمل و نقل جاده‌اي با اصول صحيح آمد و شد و جابجايي كالا در جاده آشنا نشوند نبايد انتظار موفقيت طرحهاي كاهش سوانح رانندگي را داشت.
سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي اخيراً با هدف توسعه فرهنگ حمل و نقل ايمن در شريانهاي زميني اقدام به برگزاري كلاسهاي آموزشي براي فعالان حمل و نقل جاده‌اي و رانندگان حرفه‌اي كرده است.
در اين كلاسها رانندگان وسايل نقليه سنگين با اصول صحيح حمل مواد خطرناك و شيوه‌هاي مهاربار و ساير فنون رانندگي ايمن آشنا خواهند شد و در پايان گواهينامه ويژه دريافت مي‌كنند.
متون آموزشي اين دوره‌هاي ايمني نيز به گونه‌اي طراحي شده تا براي عموم رانندگان جاده اي قابل درك و استفاده باشد.
تحقيقات نشان مي‌دهد كه بيش از 50 درصد از رانندگان حرفه‌اي و فعالان حمل و نقل جاده‌اي تحصيلاتي در حدود پايان دوره ابتدايي و يا دوره راهنمايي و تحصيلي دارند، بنابراين مفاد دوره‌هاي آموزشي و شيوه تدريس اصول صحيح حمل بار در اين كلاسها بايد به گونه‌اي باشد كه براي شركت‌كنندگان در اين كلاسها جذّاب و قابل درك باشد.
سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي اخيراً در اقدامي ديگر از ظرفيت ساير ابزارهاي فرهنگي براي ترويج فرهنگ حمل و نقل ايمن در جاده استفاده كرده و رسانه‌هاي مختلف را نسبت به توسعه اخلاق و فرهنگ ايمني جاده‌اي تحريك كرده است.
نخستين جشنواره راهبران نيز كه از سوي اين سازمان در مركز آفرينش‌هاي هنري كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان برگزار شد ، تلاش مؤثري براي استفاده از ظرفيت‌هاي فرهنگي رسانه‌هاي مختلف در ترويج آداب حمل و نقل سالم جاده‌اي بود .
به طور قطع برگزاري چنين جشنواره‌هايي ساير رسانه‌هاي ديداري، شنيداري و نوشتاري را به مشاركت هر چه بيشتر در برنامه‌هاي كاهش تلفات جاده‌اي ترغيب مي‌كند.
يك كارشناس امور حمل و نقل جاده‌اي در همين رابطه اعلام كرد: بدون ترديد امروزه تاثير رسانه‌ها در زندگي روزمره بر كسي پوشيده نيست و گاه دولت‌ها و حتي نهادهاي غيردولتي براي انتقال مفاهيم و يا آموزش مخاطبين استفاده از رسانه‌هاي تصويري را يكي از بهترين گزينه‌ها براي نهادينه كردن فرهنگ مي‌دانند.
در اين رهگذر چنانچه آموزش و يا انتقال مفاهيم از طريق هنر سينما باشد قطعاً مخاطب بيشتري جذب كرده و تاثيرگذاري آن در جامعه ملموس‌تر خواهد بود.
وي گفت: برگزاري جشنواره فيلم با محوريت آموزش رانندگان حرفه‌اي جاده‌اي در راستاي افزايش ايمني جاده‌اي در كاهش تلفات ناشي از سوانح رانندگي مي‌تواند تاثير زيادي خواهد داشت.
هرگونه آموزش مي‌تواند در كاهش تلفات ناشي از سوانح رانندگي جاده‌اي تاثير بسزايي داشته باشد اما قرار گرفتن در كنار اعمال قانون موثرتر خواهد بود.
" دوستعلي قاسمي" مديركل ايمني و ترافيك سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي در اين خصوص اظهار داشت: بدون شك برنامه‌ريزي رسانه‌ها با رويكرد اطلاع‌رساني و ارتقاي سطح آگاهي و مهارت‌هاي گروه‌هاي مختلف مردم در زمينه مسايل ايمني ترافيك و تصادفات و تمركز بر روي عواقب و نتايج ناگوار ناشي از حوادث ترافيكي به نحوي كه در جهت تغيير عادت‌هاي نادرست رانندگي و ناشايست نشان دادن تخلفات و سرپيچي از قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي هدف‌گذاري شود، تاثير به سزايي در نحوه رانندگي و واكنش مردم نسبت به مسايل ترافيكي و خطرهاي مربوط به آن داشته و مي‌تواند از بسياري تصادفات و تلفات شديد جلوگيري كند.
وي با تاكيد بر هماهنگي ميان نهادهاي مربوط افزود: استفاده از خدمات رسانه‌ها در اين خصوص زماني تجلي بيشتري خواهد داشت كه همكاري و هماهنگي تنگاتنگي ميان نهادهاي ذيربط در بخش ايمني حمل و نقل شهري و جاده‌اي با ارباب رسانه‌ها به عمل آمده تا در سايه اين فعاليت مشترك بتوان شاهد كاهش هر چه بيشتر عوارض ناشي از تصادفات ترافيكي و ارتقاي سطح ايمني حمل و نقل كشور بود.
با توجه به موارد ذكر شده به نظر مي‌رسد تداوم برگزاري جشنواره‌هاي اين چنيني مي‌تواند در درازمدت به كاهش محسوس تصادفات و افزايش ايمني جاده‌هاي كشور بيانجامد.
در اين خصوص " مسعود خوانساري " رئيس كميسيون حمل و نقل اتاق بازرگاني اتاق ايران نيز اظهار داشت: ايمني با قرار گرفتن در كنار بسياري از عوامل ديگر ايجاد مي‌شود كه بايد به طور همزمان به طور جدي مورد توجه قرار گيرند.
به گونه‌اي كه در كشورهاي توسعه يافته علاوه بر آموزش، جريمه‌ها را با ميزان تخلف متناسب كرده و در بسياري از موارد جريمه‌ها به صورت تصاعدي افزايش مي‌يابد.
وي تصريح كرد: البته در بخش آموزش مانند آموزش مسائل روز و تخصصي به رانندگان اعمال قانون نقش كمرنگ‌تري پيدا مي‌كند چرا كه اين آموزش به تنهايي از وقوع بسياري از حوادث جلوگيري مي‌كند.
همچنين برخي نيز معتقدند كه آموزش باعث افزايش سطح مهارت، دانش فردي، ارتقا فرهنگ استفاده از حمل و نقل و در نهايت افزايش بهره‌وري حمل و نقل مي‌شود.
مديركل دفتر تعاوني‌هاي حمل و نقل وزارت تعاون با بيان اين مطلب اضافه كرد: از آنجا كه حوادث در سوانح رانندگي خسارت اقتصادي اجتماعي بسياري ايجاد مي‌كند كاهش اين خسارات و هزينه‌ها از طريق آموزش منجر به ارتقا بهره‌وري در بخش حمل و نقل مي‌شود.
" مجيد قاسمي " با اشاره به اينكه بحث آموزش بايد به يك نهضت پايدار در جامعه تبديل شود گفت: هر سال شاهد خسارت جاني و مالي بي‌شماري در كشور هستيم كه از طريق تصادفات ايجاد مي‌شود. كه در مقايسه با بلاياي طبيعي مانند سيل و زلزله ابعاد بزرگتري دارد ولي به دليل موردي و پراكندگي بودن اين حوادث توجه زيادي به آن نمي‌شود.
وي اضافه كرد: آموزش مهمترين فاكتور در فرهنگ‌سازي ايمني است و هرجا كه فرهنگ متحول شود كل سيستم متحول خواهد شد.
وي با تاكيد بر رفع 80 درصد معضل تصادفات توسط آموزش اظهار داشت: در بحث آموزش ايمني بايد تمام عوامل تاثيرگذار در ايمني جاده‌ها مانند رانندگان، مسافران، سازندگان جاده‌ها و توليدكنندگان خودرو تحت آموزش قرار گيرند تا حلقه آموزش كامل شود.
وي تصريح كرد: اگر تنها يكي از اين عوامل مورد توجه قرار نگيرد نتيجه دلخواه در افزايش ايمني به دست نخواهد آمد.
وي با اشاره به برگزاري جشنواره فرهنگي - آموزشي راهبردي تاكيد كرد: رسانه‌هاي تصويري يكي از شاخه‌هاي موثر آموزش است كه تاثير بسيار مهمي در انتقال اطلاعات و آگاهي به مخاطب دارد چرا كه ساخت توليدات فرهنگي هنري در راستاي افزايش ايمني و كاهش تلفات مي‌تواند مثمرثمر باشد.
فيلم‌سازي در حوزه حمل و نقل جاده‌اي به دليل آن كه طيف گسترده‌اي از مخاطبين را پوشش مي‌دهد به طور قطع در جذب مردم موفق خواهد بود و اگر از اين فرصت به طور مناسبي استفاده شود اثرات مثبت آن در درازمدت نمايان مي‌شود.
اگر در بخش فيلم به بررسي كارشناسانه علل وقوع حوادث راه‌كارهاي كاهش آن پرداخته شود سطح آگاهي مردم افزايش مي‌يابد و اين موضوع در عملكرد آنان در جاده‌هاي كشور تاثير به سزايي مي‌گذارد.
بايد بتوان تمام عوامل موثر در وقوع حادثه را به مردم اطلاع داد و در كنار آن از نظرات كارشناسان پليس براي پيشگيري‌ها و روانشناسان براي بررسي علل روحي حوادث استفاده كرد.
در اين خصوص " قرباني " مديركل ايمني و ترافيك وزارت راه و ترابري نيز معتقد است: در 57 درصد از تصادفات عامل انساني به طور مستقيم در 36 درصد به صورت غيرمستقيم نقش دارد.
از اين رو با آموزش مي‌توان 93 درصد عوامل تصادفات را كنترل مي‌كند.
وي افزود: آموزش يكسري اطلاعات در اختيار انسان قرار مي‌دهد كه اين اطلاعات در تصميم‌گيري و واكنشها بسيار موثر است و رسانه‌هاي تصويري يكي از مهمترين و موثرترين ابزار در تغيير و اصلاح رفتار ترافيكي مردم محسوب مي‌شود.
نوشته : كامران نرجه
اين مطلبدر تاريخ هفتم خرداد 1387 در صفحه 18 روزنامه اطلاعات درج شده است
برچسب: ،