وبلاگ علمي آموزشي رسام

ويژگي هاي جغرافيائي و اقليمي

سرزمين كره شمالي با 120 هزارو540 كيلومتر مربع مساحت (نودوسومين كشورجهان به لحاظ وسعت) در قسمت شرقي قاره آسيا و در مجاورت درياي ژاپن و خليج كره و همچنين در همسايگي روسيه، چين و كره جنوبي قرار گرفته است.

اين كشور كوچك كه پهنه آن تقريباً يك هشتم پهنه كشور ماست اقليمي كوهستاني دارد و پراكندگي نقاط مرتفع و ناهموار در همه بخشهاي آن به چشم مي خورد. آب و هواي كره شمالي در اغلب نواحي گرم و مرطوب و در نواحي شمالي معتدل است. جلگه­هاي نسبتاً پهناوري در سواحل غربي و شرقي كره شمالي وجود دارد كه كانون تمركز جمعيت اين كشور و فعاليت هاي كشاورزي در آن به شمار مي رود.

از جمله رودهاي مهم اين سرزمين مي توان يالو (yallo)، تومن (tumen)، توئه دونگ (touedong)، چونگ چون (chongchone) و يسونگ (yesong) اشاره كرد.

در بين رودهاي فوق، رود يالو با بيش از 800 كيلومتر طويل­ترين رود كره شمالي محسوب مي شود. قله پائكتوسان (paeku-san) با 2 هزار و 744 متر ارتفاع بلندترين نقطه و ساحل درياي ژاپن پست ترين نقطه كره شمالي است.

اراضي كشاورزي و مراتع سرسبز حدود 25 درصد از خاك كره شمالي را شامل مي شود و مابقي سطح اين كشور مملو از نقاط ناهموار كوهستاني است. در سالهاي اخير آلودگي آب هاي سطحي و كاهش منابع آب آشاميدني، قطع درختان جنگلي، فرسايش و نشست خاك به بزرگترين مشكلات زيست محيطي كره شمالي مبدل شده­اند.

اين كشور در پيمان قطب جنوب، تغييرات آب و هوا، پروتكل كيوتر، معاهده بيابان زدايي، حراست از لايه اوزون و قانون آلودگي هاي كشتي عضويت دارد.

ويژگي هاي جمعيتي، فرهنگي و بهداشتي

برآوردهاي بين المللي نشان مي دهد كه جمعيت كره شمالي در تابستان سال 2009 به حدود 22 ميليون و 665 هزار نفر مي رسد.

هم اكنون 3/21 درصد از جمعيت اين كشور را افراد زير 14 سال، 4/69 درصد افراد 15 تا 64 سال و 49 درصد افراد بالاتر از 65 سال شامل مي شوند. نرخ زاد و ولد در اين سرزمين 61/14 در هزار، نرخ مرگ و مير 29/7 در هزار و نرخ مهاجرت 09/0- در هزار است، به همين سبب متوسط نرخ رشد جمعيت كره شمالي 42/0 درصد است.

بررسي هاي اخير نشان مي دهد كه بالغ بر 63 درصد از جمعيت اين كشور در نقاط شهري زندگي مي كنند.

گفتني است اميد به زندگي در ميان مردان كره شمالي 23/61 و در بين زنان 53/66 سال است. نرخ باروري زنان اين كشور نيز 96/1 مي باشد.

مردم اين سرزمين از نژاد كره­اي هستند ولي اقليتي از چيني ها نيز در اين كشور زندگي مي كنند. از سوي ديگر اغلب جمعيت اين كشور پيرو دين بودايي و كنفسيوس هستند، تعداد كمي از مردم هم به دين مسيح و چوندوكيو اعتقاد دارند. حداقل 99 درصد از مردان و زنان كره شمالي توان خواندن و نوشتن دارند.

در سالهاي اخير به لحاظ توسعه امكانات درماني و بهداشتي وضعيت بهداشت مردم كره شمالي در حد قابل قبولي ارتقاء يافته و بسياري از بيماري هاي واگير در اين كشور تحت كنترل درآمده است. شيوع آنفولانزاي مرغي در اين كشور طي سالهاي 2007 و 2008 به عنوان مهمترين چالش بهداشتي، مشكلات زيادي را براي دولت و ملت كره شمالي در پي داشت.

تقسيمات كشوري و ويژگي هاي سياسي

نوع حكومت اين كشور جمهوري دمكراتيك خلق و پايتخت آن شهر پيونگ يانگ (pyong yang) است. كره شمالي داراي 9 استان به اسامي چاكانك (chakang)، كانگوون (kangovon) پيونگان شمالي (pyongan- North)، پيونگان جنوبي (pyongan – sonth)، هامگيونگ شمالي (Hamg – north)، هامگيونگ جنوبي (Hamgyong- sonth)، رايانگانگ (Ryangang) هوانگهاي شمالي (Howanghag-North) و هوانگهاي جنوبي Howang-south) ( مي باشد.

از مهمترين شهرهاي كره شمالي مي توان به هام هونگ (Hamhung)، سينوئيجو (sinuiju)، چونگجين (chongjin)، وونسان (wonsan)، ساري وون (sariwon) اشاره كرد. هر كدام از اين شهرها زير نظر شورايي منتخب مردم اداره مي شوند.

كره شمالي پس از جنگ جهاني دوم در پانزدهم آگوست 1945 از ژاپن مستقل شد.

آقاي «كيم جونگ ايل» KIM JONG IL از سال 1994 تاكنون رياست جمهوري كره شمالي را در اختيار دارد ولي مسئوليت كابينه هيأت دولت با نخست وزير «كيم يونگ ايل» KIM YONG IL مي باشد.

قوه مقننه در كره شمالي از يك مجلس قانون گذاري به نام مجلس عالي خلق با 687 نماينده تشكيل شده كه اعضاي آن براي دوره­هاي پنج ساله توسط مردم انتخاب مي شوند.

مهمترين احزاب سياسي در كره شمالي حزب كارگران كره، حزب چونگو و حزب سوسيالت دمكرات هستند.

كره شمالي علاوه بر سازمان ملل متحد در گروه 77، سازمان بين المللي هوانوردي، سازمان خواربار و كشاورزي ملل متحد، سازمان بين المللي دريانوردي، كميته بين المللي المپيك، اتحاديه جهاني ارتباطات، سازمان بين المللي استاندارد، جنبش عدم تعهد، اتحاديه بين المللي ارتباطات ماهواره­اي، صندوق بين المللي توسعه كشاورزي، سازمان بهداشت جهاني، اتحاديه بين المللي پست، سازمان جهاني مالكيت معنوي، سازمان بين المللي صليب سرخ، كميسيون توسعه و تجارت ملل متحد، سازمان توسعه فرهنگي ملل متحد، سازمان توسعه صنعتي ملل متحد، كنفدراسيون جهاني اتحاديه­هاي كارگري و سازمان جهاني تدوين استانداردها و مقياس شناسي عضويت دارد.

ويژگي هاي اقتصادي

اقتصاد كره شمالي نمود كامل يك اقتصاد كمونيستي است. در بين كشورهاي آسيائي كمترين شاخص آزادي اقتصادي به كره شمالي اختصاص دارد بطوري كه بالغ بر 97 درصد از اقتصاد اين كشور در اختيار دولت است. حضور گسترده دولت در تمام بخش ها و كنترل شديد روي امور مختلف از اصلي­ترين دلايل ضعف اقتصاد كره شمالي محسوب
مي شود.

در اين كشور هيچگونه آزادي شغلي وجود ندارد زيرا كنترل شديد دولت روي تك تك بخش هاي اقتصادي سبب شده تا هيچ كار تازه­اي و ايدۀ اقتصادي نويني در اين كشور پا نگيرد.

قوانين دولتي در اين كشور به حدي فراگير است كه هر نوع فعاليت اقتصادي را شامل مي شود. از طرف ديگر روي ورود و خروج كالا به اين كشور كنترل كامل دارد و هيچ ارگان غيردولتي نمي تواند آزادانه در كره شمالي تجارت كند. تورم بالا و نظام پولي نابسامان در اين كشور از ديگر مصاديق كمبود فضاي آزاد اقتصادي است و اين مساله باعث شده تا نه تنها سرمايه­گذاران خارجي در اين بستر حضور پيدا نكنند بلكه سرمايه­هاي داخلي نيز از اين كشور خارج شود.

البته ذكر اين نكته ضروري است كه به دليل كمبود اطلاعات و آمار از اقتصاد كره شمالي، اغلب آمارهاي موجود در حد تقريب  و پيش بيني از سوي بنگاه­هاي غربي است كه با توجه به خصومت هاي سياسي ميان كره شمالي و جهان غرب، بعيد نيست بسياري از آمارها و سياه­نمايي­ها از اقتصاد كره شمالي يك اغراق و غرض ورزي سياسي باشد.

نرخ توليد ناخالص داخلي كره شمالي در انتهاي سال 2008 ميلادي با 3/2 درصد كاهش نسبت به سال پيش از آن به حدود 40 ميليارد دلار رسيد و درآمد سرانه ملي اين كشور حداكثر 1700 دلار آمريكا است.

كشاورزي حدود 25 درصد، صنعت 40 درصد و خدمات 35 درصد از توليد ناخالص داخلي كره شمالي را شامل مي شود. كره شمالي حدود 21 ميليون نفر نيروي كار دارد كه حداقل 40 درصد از آنها در بخش كشاورزي شاغلند (سن اشتغال در كره شمالي بسيار پائين و دوره آن بسيار طولاني است، يعني عمده مردم از كودكي تا پيري ناچارند براي اقتصاد دولتي كار كنند).

كره شمالي وابستگي شديدي به كمك هاي مالي بين المللي به خصوص از چين، ژاپن و كره جنوبي دارد. كمبود مواد غذايي و قحطي سالهاي دهه 90 ميلادي بالغ بر 2 ميليون نفر از مردم اين كشور را به كام مرگ فرستاد.

  كره شمالي داراي ذخايرغني از زغال سنگ ، مس ، قلع ، تنگستن ، سرب ، روي ، مگنزيت ، سنگ آهن ، پيريت ، فلورسپار و نمك است . همچنين اين كشور در رده برترين توليدكنندگان طلاي سفيدجهان قراردارد.

   توليدات بخش كشاورزي كره شمالي عمدتاً شامل برنج ، ذرت ، ارزن ، نخود و لوبيا مي شود واين كشوردربخش دامپروري وشيلات نيزفعاليت هاي گسترده اي دارد.

  درحوزه صنعت نيز ساخت تسليحات نظامي ، ماشين آلات ساختماني موادشيميايي ، محصولات معدني ، ريخته گري ، نساجي و توليد فرآورده­هاي غذايي دركره شمالي رواج دارد.

   كره شمالي توان توليد 7/21 ميليارد كيلووات ساعت انرژي الكتريكي دارد و به شدت وابسته به واردات موادنفتي و سوخت است .

  مهمترين بنادركره شمالي كه اكثرفعاليت هاي تجاري وصنعتي اين كشور دراطراف آنها رونق دارد عبارتند از: چونگجين ، هام هونگ ، وونسان ، نامپو.

   ارزش صادرات كره شمالي درسال 2007 به يك ميليارد و 684 ميليون دلار رسيد كه عموماً شامل كاني هاي معدني ، محصولات ريخته گري ، منسوجات ، فرآورده هاي كشاورزي و كالاهاي فلزي بود. كره جنوبي ، چين و تايلند در رديف برترين شركاي صادراتي كره شمالي قراردارند.

    همچنين كره شمالي درسال 2007 ميلادي حدود 3 ميليارد دلار كالا وارد كر كه اغلب شامل نفت خام ، كك وزغال سنگ ، ماشين آلات وتجهيزات صنعتي ، منسوجات وغلات بود. چين ، كره جنوبي ، تايلند و روسيه مهمترين فروشندگان كالا به كره شمالي هستند.

   اين كشور بدهي هاي خارجي فراواني دارد كه پيش بيني مي شود رقم آنها بالغ بر 15 ميليارد دلار باشد. جالب آنكه بخش نه چندان كم اين بدهي ها به كشورماست و تأخير در پرداخت بدهي هاي معوق از سوي كره شمالي به ايران ، مجلس شوراي اسلامي را برآن داشت تا سال گذشته درقالب يك مصوبه دولت را مجاب به وصول بدهي هاي ايران از كره شمالي كند.

   واحدپول كره شمالي « وون Won » نام دارد و هردلار آمريكا تقريباً با 1270 وون برابر مي كند. ( نرخ برابري اول مي 2009 )

 بررسي مناسبات اقتصادي ايران وكره شمالي

   روابط اقتصادي ايران وكره شمالي پس ازپيروزي انقلاب اسلامي و به ويژه در دوران هشت ساله دفاع مقدس سيرصعودي خود را آغاز كرد، اما هيچ وقت در مسير واقعي خود يعني فعاليت بخش خصوصي دوكشورحركت نكرد. عمده فعاليت اقتصادي ايران وكـــره شمالي معطوف به صدور نفت خام ازايران وخريد كاني هاي فلزي و ماشيــن آلات صنعتي از كـــره شمـالي توســط شركت هاي دولتي دوطرف صورت مي گيرد.

   بررسي هاي آمارنشان مي دهد كه بخش خصوصي ايران رغبت چنداني به معامله با كره شمالي ندارد و از اين رو صادرات كالاهاي ايراني به اين كشور چندان رونق نداشته است .

   دكترمحمدنهاونديان رئيس اتاق بازرگاني وصنايع ومعادن ايران سال گذشته در ديدار با وزير تجارت كره شمالي تبادل بيشتراطلاعات اقتصادي را شرط توسعه روابط بخش خصوصي ايران با كره شمالي قلمداد كرد.

   ناگفته نماند كه سندهمكاريهاي اقتصادي ايران وكره شمالي در زمينه ساخت وساز مسكن وتبادل فناوريهاي صنعتي سال قبل ميان وزراي بازرگاني دوكشور به امضاء رسيد كه بيشترجنبه تشريفاتي داشت و تأثيرقابل توجهي برميزان مبادلات تجاري دو كشور نگذاشت .

    حجم مبادلات اقتصادي ايران و كره شمالي درسالهاي اخير به واسطه ماهيت روابط تجاري في مابين بسياركاهش يافته و طي سه سال گذشته به حداقل رسيده است. شاخص ترين خريد تجاري ايران از كره شمالي درسه سال اخير مربوط به دريافت يك ميليون تن گندم از اين كشور در سال گذشته وفروش نفت به كره شمالي در ازاي آن بود .

نوشته : كامران نرجه   Kamran   Narjeh

اين مقاله در شماره ارديبهشت ماه ۱۳۸۸ ماهنامه اتاق بازرگاني درج شده است.